Benzinin 3.3 lira olması lazım

Dünya ham petrol fiyatları son 5 ay içinde yüzde 35 ucuzladı. Haziran 2014’te varili 115 dolar olan Türkiye’nin de ithal ettiği Brent tipi petrol 72 dolar seviyesine indi. Ancak petroldeki bu ucuzluk, hükümetin akaryakıt vergilerini yüksek tutmasından dolayı iç piyasadaki benzin ve mazot fiyatlarına daha düşük oranlarda yansıdı.

İstanbul Milletvekili Umut Oran, yaptığı hesaplamaya göre son 5 ayda yüzde 35 düşen petrol fiyatıyla doğru orantılı olarak iç piyasada da bir ayarlama yapılması halinde benzinin litresinin 3,3 TL’ye, motorinin litresinin ise 2,9 TL’ye çekilmesi gerektiğini kaydetti. Başbakan Ahmet Davutoğlu’na akaryakıt fiyatlarının düşürülmesi çağrısı yapan Umut Oran, “akaryakıt zam yaparken dünya petrol fiyatlarındaki artışı gerekçe gösteren hükümetin, ham petrolde son beş ayda yaşanan sert düşüşü ise benzin, motorin fiyatına yansıtmadığına” dikkat çekti.

Dünyada petrol fiyatları son 5 ayda üçte bir oranında ucuzlarken Türkiye’de pompa fiyatlarında kuruşluk indirimlerle yetinildiğini belirten Umut Oran, “Başbakan Ahmet Davutoğlu’na çağrıda bulunuyorum. Hemen bugün indir benzinin fiyatını. Petrolde son beş ayda yaşanan yüzde 35’lik düşüşü neden Türkiye’ye yansıtmıyorsun? Benzin 3,3 TL’ye, motorin 2,9 TL’ye çekilmeli.” dedi.

Umut Oran’ın açıklamasına göre Türkiye, yılda yaklaşık 18,5 milyon varil ham petrol ithal edip karşılığında 16 milyar dolar ödeme yapıyor. Petroldeki üçte birlik ucuzlama Türkiye’nin petrol faturasını 5,6 milyar dolar gerileterek 18 milyar dolardan 13 milyar dolara inmesi sonucunu doğuracak.

Petrol fiyatlarındaki bu hızlı düşüş sürecinde Türkiye’deki benzin ve mazot fiyatlarındaki indirimler sınırlı kaldı. Ağırlığı oynak vergilerin oluşturduğu fiyat yapısındaki çarpıklık yüzünden bu gelişme pompa fiyatına neredeyse hemen hiç yansımıyor. Temmuz 2014 itibarıyla 1 litre benzinin 1,65 TL olan rafineri çıkış fiyatı; Ekim 2014 itibarıyla yüzde 14,5 düşüşle 1,41 TL’ye geriledi. Ancak benzinin fiyat oluşumu içinde yer alan vergi ve paylar aynı kaldığı ya da artırıldığı için pompa fiyatındaki düşüş çok daha düşük kaldı. 1 litre benzinin temmuzda 5,05 TL olan pompa fiyatı ekimde 4,81 TL ile sadece yüzde 4,8 oranında düşmüş oldu. Temmuzdaki 4,40 TL’lik düzeyinden, ekimde 4,26 TL’ye gerileyen 1 litre motorinde ise bu dönemde pompada sadece yüzde 3,2’lik ucuzlama yaşandı.

Ekim 2014 itibarıyla benzinde 4,81 TL olan nihai fiyatın sadece yüzde 29,3’ü ürün maliyeti iken, fiyatın yüzde 61’lik kısmı vergilerden oluştu. Ham petrolde ucuzlama yaşansa bile sürekli ayarlanan yüksek maktu ve nispi vergiler nedeniyle akaryakıtta ucuzlama hayal oldu.


BİLET FİYATLARI DÜŞMELİ


Şehir içi toplu taşıma maliyetlerinin yarıdan fazlasını yakıt gideri oluşturuyor. Petroldeki düşüşe bağlı olarak toplu taşıma ücretlerinin de indirilmesi gerektiğini ifade eden Oran, birçok Avrupa ülkesinde kent içi toplu taşıma hizmetinden KDV alınmadığına da işaret etti. Oran, “Bizde KDV oranı yüzde 18. Bu oran yüzde 1’e çekilmeli. Bu düzenlemelerle toplu taşıma ücretleri yüzde 25-30 düşürülerek; örneğin Ankara’da tam otobüs bileti 1,5 TL’ye, öğrenci 1 TL’ye çekilmeli. Diğer toplu taşım ücretlerinde de paralel düzenlemeler yapılmalı.” önerisinde bulundu.

Hükümetin, üçte ikisi vergiden oluşan akaryakıt fiyatındaki çarpıklığı ısrarla sürdürdüğünü söyleyen Umut Oran şöyle konuştu: “Bunun altında, bütçenin finansmanını halka yükleme kolaycılığı yatıyor. Bütçenin ana finansman kaynağını vergiler; bunun da yaklaşık yüzde 70’ini çeşitli mal ve hizmetlerin tüketiminden alınan ve fiyatın içinde yer alan KDV, ÖTV gibi dolaylı vergiler oluşturuyor. Akaryakıttan alınan dolaylı vergiler pastada önemli bir yer tutuyor. Petrol pahalandığında akaryakıtın rafineri çıkış fiyatı, devletin vergi tahsilatı ve nihai tüketicinin ödediği fiyat artarken; petroldeki ucuzlama vergi ayarlamaları yoluyla tüketicinin cebine yansıtılmıyor. Çünkü akaryakıttan alınan dolaylı vergiler bütçe için çok önemli. 2005-2013 döneminde akaryakıttan tahsil edilen toplam dolaylı vergi 300 milyar lira. Bunun 216 milyarını ÖTV, 84 milyarını da KDV oluşturuyor. Devletin bu dönemdeki toplam vergi gelirinin yüzde 14,4’ünü oluşturan söz konusu tahsilat GSYH’nin yüzde 3,2’sine denk.”

Türkiye’nin, akaryakıtın pompa fiyatı içinde vergi payında AB ülkeleri arasında en üst sıralarda yer aldığına işaret eden Oran, ekim ayı ortalamasında yüzde 61 olan 1 litre benzindeki vergi payının, 26 Kasım itibarıyla yüzde 63’e çıktığını kaydetti.



ZAMAN