Tata iflasın eşiğinde mi?

Dünyada büyük atılımlar yapan Tata'nın karlılığının düşmesi iflas söylentilerini ortaya çıkardı. İlerleyen yaşı nedeniyle yüzde 20'lik ortaklığı olan Cyrus Mistry, Tata'yı yönetiyor.

Akşam yazarı Deniz Gökçe konuyu köşesine taşıdı. İşte o yazı:

Tata adlı Hindistan şirketi gelişen ülkelerin en büyük şirketlerinden biri. Hindistan’ın da en büyük şirketi. Kabaca 100 milyar dolar kadar toplam satışı, onlarca milyon müşterisi vardı ve çok farklı birçok ürünü de üretmekte idi. Örnek vermek gerekirse, Tata Hint şirketi ama, mesela Avrupa’da çelik üretiyor, Çin’de ise otomobil yapmakta. Ülkemizdeki Koç Holding veya Sabancı Holding gibi dev ve uluslararası saygın bir yapısı vardı, Tata şirketinin.

Tata Şirketi teknik olarak bir holding yapısında. Tata grubunun yöneticisi ve de kurucusu, Ratan Tata adlı ve şu anda 78 yaşında olan bir girişimci. Ancak Rata ‘nın çocukları yok. Bu nedenle ilerleyen yaşına rağmen yönetimi uzun süre devredememiş (veya devretmemiş). Ancak bundan birkaç yıl evvel, 2012 yılında ailesi Tata şirketinin bir ortağı olan (yüzde 20 kadar da hisse payı sahibi) Cyrus Mistry’yi işin başına geçirmiş. Fakat pek fazla yetki ve bilgi de vermemiş, çünkü problemler varmış.

Bay Tata meğer son yıllarda Hindistan’da ve tüm dünyada bir genişleme ve büyüme sevdasına kapılmışmış. Ancak büyüyen şirketin sermayesinin yüzde 60 kadarı sadece yüzde 10 veya altı getiri sağlayabiliyor hale gerilemiş. Satın alınan bazı şirketler, mesela JLR adlı İngiliz otomotif şirketi büyük bir başarı olmuş. Ama Avrupa’daki çelik üretim şirketi veya Tata’nın telekom şirketi ise aşırı ziyan eden şirketler olmaktan kurtulamamış.

Ancak şimdi ortaya çıkmış ki, Tata bazı şirketleri de özel ve ayrı bir holding şirketinin altında tutmakta imiş. Ve bu şirketlerdeki Tata payı yüzde 20-75 arasındaki düzeyde olabiliyormuş. Ve bu holding şirketi de 1919 ve 1932 gibi yıllarda kurulmuş, kâr gayesi gütmeyen bazı kurumlarca sahip olunan bir yapıda imiş. Son dönemde bu şirketlerin aslında Tata tarafından yönetildiği ve sahip olunduğu da ortaya çıkmış. Bay Tata, zaten Cyrus Mistry’ye hiçbir zaman tüm şirketler için tam selahiyet vermemiş. Ama bu arada da Bay Tata’nın şahsına bağlı şirketlerin de eylül ayından bu yana 17 milyar dolar ziyan ettiği ortalığa dökülmüş. Cyrus Mistry ise işbaşına geçince serbestçe hareket edebileceğini, karar verebileceğini düşünürken, eylül ayından bu yana gerçek yapıyı, Tata’nın elini şirketlerden çekmediğini ve ziyanları öğrenmiş, ama yapabilecek pek bir şeyi de yokmuş. Çünkü Bay Tata zaten Mistry’yi başlangıçtan bu yana adeta dışarıda tutmuş. Şirketlerin de hiçbir zaman gerçek hisse sahipleri tarafından yönetilmesine olanak sağlamamış.

Ama büyük ziyandan sonra Bay Tata’nın payının yüzde 50 düzeyinden aşağıya indirilmesi ve de küçük ortakların şirketlerin yönetiminde yüzde 50 oranından fazla hak sahibi olması ve de şirketlerin gerçek yapısının bilinmesi gerekiyor ki, bazı varlıklar satılabilsin ve borçlar ödenebilsin. Şimdi gerçek yapı öğrenildikten sonra, Bay Tata mecburen bir yıl zaman istemiş ki tüm kontrol gücünden hukuken boşanabilsin ve sadece daha küçük bir ortak haline gelebilsin.

Bay Tata uzun yıllardır, yani 50 yıl kadar bir zaman, Hindistan’da en saygıdeğer kişi olarak görülüyordu. Şimdi ise, medyaya göre, tabii saygı falan kalmamış. Bir yıl içinde şirketlerin hangilerini kurtarıp ne kadar toplam ziyanla yeniden başlanması gerekecek bilinmiyor tabii. Tamamen iflas da olabilir, çünkü gerçek durum şu anda pek belli değil!

Global medya da Tata’nın peşinde!